Scheiden als je een eenmanszaak of V.O.F. hebt

Als je als getrouwd stel besloten hebt om te gaan scheiden, zal er een verdeling moeten worden gemaakt van al jullie bezittingen en schulden. Als één van jullie als eigen ondernemer actief is en een eenmanszaak of V.O.F. heeft, zal je bedrijf hier ook een rol in spelen. Hoe groot deze rol is hangt af van de ontstane situatie. Aangezien er in ons land meer dan 1 miljoen mensen onder deze rechtsvormen actief zijn en ruim 30% van de huwelijken in een echtscheiding eindigen, zul je begrijpen dat deze situatie regelmatig voorkomt. Het lijkt ons daarom goed om alle mogelijke scenario’s eens door te nemen.

Eenmanszaak of V.O.F. als onderdeel van gezamenlijke bezittingen?

Naast de verdeling van het gezamenlijk bezit, de eventuele schulden en de zorg voor de minderjarige kinderen die uit een huwelijk zijn voortgekomen, is ook het eigen bedrijf een onderwerp van gesprek gedurende een scheidingsprocedure. Er moet worden vastgesteld of dit bedrijf een onderdeel is van de gezamenlijke bezittingen die verdeeld moeten worden. Hierbij spelen meerdere zaken een rol:

• Of de partners getrouwd zijn onder gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden
• De ondernemingsvorm van het betreffende bedrijf
• De directe en indirecte rol van de afzonderlijke partners binnen het bedrijf
• De trouwdatum

Gezien het feit dat zeer veel ondernemers (zzp’ers) voor een eenmanszaak of V.O.F. (vennootschap onder firma) als rechtsvorm gekozen hebben, richten we ons in dit artikel hierop.

Het effect van de trouwdatum op het gemeenschappelijk bezit van eenmanszaken of V.O.F. ondernemingen

Bij een huwelijk met huwelijkse voorwaarden valt het bezitten van een bedrijf daar dus in principe buiten en is er sprake van een situatie die vergelijkbaar is met het werken in loondienst.

Het onderste punt van het bovenstaande lijstje zal je waarschijnlijk het meeste verbazen. De datum van het huwelijk speelt echter zeker een rol bij het bepalen of eenmanszaken of V.O.F. ondernemingen als gemeenschappelijk bezit moeten worden gezien. Dit heeft te maken met een wijziging in de regelgeving op dit gebied.

• Als je getrouwd bent ná 1 januari 2018, maakt een eigen bedrijf dat al bestond voor het huwelijk, géén onderdeel uit van de gemeenschap, maar als je een onderneming gestart bent gedurende het huwelijk is dit wél het geval.
• Als je in gemeenschap van goederen getrouwd bent voor 1 januari 2018, is het bedrijf wél gemeenschappelijk bezit ook als je bedrijf destijds buiten de huwelijkse voorwaarden viel. Dan zul je de waarde hiervan dus samen moeten delen. De datum van oprichting speelt hierbij géén rol.

Waarom een partner toch aanspraak kan maken op de waarde van een eenmanszaak of V.O.F. als het géén gezamenlijk bezit is

Als er sprake is van een huwelijk op huwelijkse voorwaarden, zal het bedrijf dus buiten de gemeenschap vallen en niet in de verdeling meegenomen worden. Dit is echter géén zekerheid dat de partner kansloos is bij een poging om aanspraak te maken op een deel van de waarde (of de winst) van een eenmanszaak of V.O.F. Dit zou toegewezen kunnen worden als deze partner een duidelijke rol heeft gespeeld in de realisatie van de waarde van het bedrijf. Dit kan zijn op een directe manier, dus door meegewerkt te hebben binnen het bedrijf, maar ook op een indirecte manier door bijvoorbeeld een ouderlijke rol op zich te nemen zodat de andere partner de handen vrij heeft gehad om zich (volledig) te kunnen richten op dit bedrijf. De termen “‘redelijkheid en billijkheid” zullen dan gebruikt worden om een toekenning te onderbouwen.

Waarde van een eenmanszaak of V.O.F. bepalen

Op het moment dat beide partners aanspraak maken op een deel van de waarde van een bedrijf zal er een waardebepaling van het bedrijf moeten plaatsvinden. Dit is een situatie die zeker van belang zal zijn bij een V.O.F. waarin de partners samen werkzaam zijn. In de meeste scheidingsgevallen moet één van de partners dan immers worden uitgekocht.

De waardebepaling van een eenmanszaak of V.O.F. wordt vastgesteld op basis van de volgende factoren:

• De rentabiliteit van het bedrijf
• De cash flow van het bedrijf
• De intrinsieke waarde van het bedrijf

Hoe de Belastingdienst een rol kan spelen bij een scheve verdeling van een eigen bedrijf

Ook de Belastingdienst kan een rol spelen bij een scheiding waarbij een eenmanszaak of V.O.F. moet worden verdeeld. Hiervan kan sprake zijn als er een scheve verdeling is van het eigen bedrijf. Er kan dan aanspraak worden gemaakt op schenkingsrecht. Daarnaast kan als gevolg van de scheiding een belastingschuld ontstaan, waarbij het in dit belastingstelsel kan voorkomen dat dit pas na jaren wordt opgelegd. Als hierover niets in het echtscheidingsconvenant is vastgelegd, zullen beide ex-partners hoofdelijk aansprakelijk zijn voor deze schuld. Er zal ook een heffing plaatsvinden als er sprake van een verdeling van de FOR (fiscale oudedagsreserve).

Uiteraard kunnen onze Scheidingsprofs je uitstekend (persoonlijk) informeren over dit onderwerp. Neem gerust contact met ons op als je informatie of advies nodig hebt over de verdeling van een eenmanszaak of een vennootschap onder firma.