Bij de rechtbank in Zwolle is een eenjarig pilot gestart waarbij echtscheidingsverzoeken weer op de grote stapel verdwijnen als blijkt dat ouders de omgangsregeling niet met hun kinderen hebben besproken.

Van Zwolse pilot naar landelijke uitrol

De rechtbank Overijssel, locatie Zwolle, staat aan de wieg van deze pilot die in mei zal starten en een jaar duurt. Familierechter Hein Schroder vertelt waarom deze pilot is bedacht. “We willen zeker weten dat kinderen betrokken zijn geweest bij het opstellen van de omgangsregeling. Want voelen zij zich niet goed bij de afspraken die ouders maken, dan ontstaat er wrevel en ruis in de communicatie tussen de ouders en dat is weer niet goed voor het kind.” Ondanks het feit dat een ouderschapsplan verplicht is in Nederland bij een echtscheiding. Schroder vertelt: “Ja, maar dat kunnen we in de praktijk niet checken. In de rechtspraktijk is het helaas zo gegroeid dat we daar genoegen mee nemen. We zeggen nu: de zinssnede ‘de kinderen zijn op passende wijze betrokken’ die ouders en hun advocaten in het ouderschapsplan vaak noteren, is non-informatie en hiermee laten we een kans op waardevolle informatie liggen.” De Zwolse rechtbank hoopt dat de maatregel bij succes landelijk ingevoerd wordt.

Voor wie en hoe werkt het?

In Zwolle krijgt de rechtbank jaarlijks zo’n 850 echtscheidingsverzoeken. Als de ouders geen bewijzen kunnen overhandigen van het gesprek met hun kinderen, dan neemt de rechtbank het verzoek tot echtscheiding niet in behandeling. Ook met een standaard antwoordenlijstje zal men geen genoegen nemen. Van het grootste deel van de 850 verzoeken tot echtscheiding is het ouderschapsplan in orde en kan men aantonen dat er gesprekken met de kinderen zijn geweest. Bij de kleine groep vechtscheidingen is dat niet het geval en daarin bepalen de rechters veelal in samenspraak met onder andere de Raad voor de Kinderbescherming hoe de omgangsregeling eruit dient te zien en dat kan ook door een gesprek aan te gaan met het kind.  Ouders kunnen informatie aandragen door middel van het invullen van een standaardformulier dat is opgesteld door een werkgroep van rechters, advocaten en kinderpsychologen. Op het formulier staan allerlei onderwerpen vermeld die de ouders met hun kinderen dienen te bespreken. Hierbij moet je denken aan zaken als de omgangsregeling, de vakanties en verjaardagen. Leveren ouders geen bewijsstuk is, dan wordt de scheiding niet in behandeling genomen. Dus is er vertraging en daar zullen de ouders niet blij mee zijn want zij willen immers scheiden. Het is dus belangrijk te weten dat met een standaard antwoordenlijstje geen genoegen wordt genomen. Eerdere pogingen vrijwillig informatie te geven over gesprekken met kinderen, bleken niet te werken. Ouders gaan ervan uit dat ze het belang van hun kinderen voldoende in ogenschouw nemen, maar dat is niet altijd het geval en dat kan kwalijk zijn voor de positie van het kind.

Naleving, controle en implementatie

Schroder legt uit dat wanneer hij vindt dat ouders niet het belang van het kind geborgd hebben, hij de ouders opnieuw vraagt hun huiswerk te doen. Het liefst wil hij een controle na pakweg een halfjaar om te kijken of de afspraken goed nageleefd worden. Helaas is dat op dit moment nog niet haalbaar. Hij geeft aan dat dit voor nu al een hele stap is. Ook andere rechtbanken zijn bezig met de verbetering van de positie van kinderen die met een echtscheiding te maken krijgen. Maar deze manier van de Zwolse rechtbank is nieuw. Schroder geeft aan dat als de effecten zijn zoals ze verwachten, meer waardevolle informatie over de wensen van het kind waar zij als rechters wat mee kunnen, verkregen wordt en hopen ze dat andere rechtbanken dit nieuwe systeem gaan overnemen.